کانونهای زردشتی فارس و سرانجام آنها در آغاز سدة پنجم هجری

فارس هم به سبب پیشینه آن وهم به عنوان خاستگاه ساسانیان مهم‌ترین بخش از سرزمین ایران بود که سده‌ها پس از فروپاشی پادشاهی ساسانی رهبری جامعه زردشتیان ایران را در دست داشت. شواهد تاریخی و اسناد و مدارک درون جامعة زردشتی نشان می‌دهند که تا اوایل سده پنجم هجری، کانون‌های زردشتی فارس از رونق و شکوه لازم برخوردار بودند و حکومت اسلامی نیز وجود آنها را به رسمیت شناخته بود. اما ناگهان از سدة پنجم هجری به بعد حضور تاریخی‌شان در فارس کم‌رنگ می‌شود، به گونه‌ای که تا روزگار ما هیچ گزارش و سند موثقی، چه درون و چه بیرون از جامعة زردشتیان، مبنی بر حضور مؤثرشان در سرزمین یادشده وجود ندارد. آنچه در این گفتار بررسی شده است، بیان وضعیت زردشتیان فارس تا آغاز سده  پنجم هجری و پژوهش در چگونگی رویارویی‌شان با دین اسلام است. همچنین، تلاش شده تا پاسخی منطقی برای سرانجام کار کانون‌های زردشتی سرزمین یادشده فراهم گردد، پاسخی که بنابر دلایل مختلف، دامنه‌های شیرکوه در یزد را گزینه محتمل برای مهاجرت تشکیلات زردشتی منطقة فارس پیشنهاد می‌کند.